Ruby Hakkında

Ruby dengenin dilidir. Ruby’nin yaratıcısı Yukihiro “Matz” Matsumoto en sevdiği dillerin (Perl, Smalltalk, Eiffel, Ada, ve Lisp) en iyi özelliklerini harmanlayarak fonksiyonel programlama ile imperativ programlamaya dayanan yeni bir dil yaratmayı amaçlamıştır.

Matz, her zaman “Ruby’yi basit değil, doğal yapmaya çalıştığını” vurgulamıştır, tıpkı yaşam gibi…

Buradan yola çıkarak Matz aşağıdakileri ekler:

Ruby tıpkı insan vücudu gibi, görünüşte basit, ama içinde çok kompleks bir yapıya sahiptir1.

Genişletmek için tıkla ...

Ruby’nin Büyüme Hızı
Ruby 1995’te halka duyurulduğundan beri, dünya çapında programcıların dikkatini çekmeye başlamıştır. 2006 Ruby’nin altın yılı olmuştur. Dünyanın en büyük şehirlerinde aktif kullanıcı grupları ve Ruby ile ilgili konferanslar gerçekleştirilmiştir.

Ruby-Talk, Ruby dilini tartışmak için birincil e-posta listesi, 2006 yılında günde ortalama 200 mesaja ulaşmıştır. Bu sayı son yıllarda düşmüştür çünkü topluluğun büyüklüğü, tartışmanın merkezi bir listeden daha küçük gruplara kaymasına neden olmuştur.

Ruby, dünya çapında programlama dillerinin büyümesini ve popülaritesini ölçen dizinlerin (TIOBE dizini gibi) çoğunda ilk 10 içinde yer almıştır. Büyümenin çoğu, Ruby ile yazılmış yazılımların popülaritesiyle ilgilidir, özellikle Ruby on Rails web çatısıyla.

Ruby aynı zamanda tamamen özgür bir dildir. Bu özgürlük sadece maddi anlamda değildir; kullanma, kopyalama, değiştirme, ve dağıtma konusunda da özgürsünüz.

Her şeyi bir Nesne Olarak Görmek
Matz yeni bir dil yaratmadan önce ideal sözdizimini bulmak için diğer programlama dillerini incelemiş ve araştırmasının sonunda “Perl’den daha güçlü ama Python’dan daha nesneye yönelik bir betik dili istediğini2” söylemiştir.

Ruby’de herşey bir nesnedir. Gördüğünüz en ufak bilgi parçası ve kod kendi özelliklerine ve olaylarına sahiptir. Nesne yönelimli programlama, özellikleri örnek değişkenleri ismiyle anar, olaylar ise metodlar olarak bilinir. Ruby’nin yüzde yüz saf nesneye yönelik bir dil olduğunun en iyi ispatı bir kod parçası ile bir sayıya olay vererek yapılır:

5.times { print "We love Ruby -- it's outrageous!" }

Çoğu dilde sayılar ve diğer ilkel tipler nesne değildir. Ruby tüm tiplerine metod ve örnek değişkenleri verme geleneğini Smalltalk’tan miras almıştır. Bu, Ruby kullanımını kolaylaştırır, çünkü nesnelere uygulanan kurallar Ruby’nin tümüne uygulanır.

Ruby’nin Esnekliği
Ruby, kullanıcılara istediği kısımları değiştirebilme imkanı sunduğu için esnek bir dil olarak görülür. İsteğe bağlı olarak Ruby’nin esas kısımları bile kaldırılabilir, yeniden tanımlanabilir ya da bunlara yeni kısımlar eklenebilir. Ruby, programcıyı kısıtlamamayı amaçlar.

Örneğin toplama işleminin artı (+) operatörü ile yapıldığını biliyoruz. Ama eğer okunabilirlik amacıyla plus gibi bir kelime kullanmak istiyorsanız Ruby’nin gömülü Numeric sınıfına yeni bir metod ekleyebilirsiniz.

class Numeric
def plus(x)
self.+(x)
end
end

y = 5.plus 6
# y'nin değeri 11 oldu.

Ruby’nin operatörleri metodlar için sözdizimsel kolaylıklardır. Bunları da yeniden tanımlayabilirsiniz.

Bloklar, Tam Anlamıyla Etkileyici bir Özellik
Ruby’nin esnek bir dil olarak anılmasının en önemli sebeplerinden biri de bloklardır. Bir kapamayı (closure) herhangi bir metoda ataçlayabilir ve metodun nasıl tepki vereceğini belirleyebilirsiniz. Kapamalar, bloklar olarak adlandırılırlar ve PHP ya da Visual Basic gibi imperativ dillerden Ruby’ye geçenler arasında en popüler özelliğe dönüşmüştür.

Bloklar fonksiyonel dillerden esinlenilerek Ruby’ye getirilmiştir. Matz “Ruby kapamalarında, Lisp kültürüne saygı göstermek istedim3.” demiştir.

search_engines =
%w[Google Yahoo MSN].map do |engine|
"Domain Default page." + engine.downcase + ".com"
end

Yukarıdaki kodda bir blok do ... end yapıları içerisinde tanımlanıyor. map metodu, bloğu sağlanan kelime listesine uygular. Ruby’de bunun gibi bir çok metod programcıya kendi bloklarını yazıp, bu metodun ne yapması gerektiğini belirtme izni vermektedir.

Ruby ve Mixin’ler
Pek çok nesneye yönelik dilin aksine, Ruby özellikle yalnızca tekil mirası destekler. Çünkü Ruby modül konseptini (Objective-C’de Kategoriler) kullanır. Modüller metodların bir koleksiyonundan ibarettir.

Sınıflar bir modülü kendisine dahil ederse, onun tüm metodlarını da almış olur. Örneğin each metodunu gerçekleştiren her sınıf Enumerable modülünü de kendisine dahil edebilir, böylece döngülerde each‘i kullanan bir dizi metoda sahip olur.

class MyArray
include Enumerable
end

Genelde Ruby’ciler bu yolu bazen çok karmaşıklaşan ve kısıtlayıcı olan çoklu mirastan daha temiz bir yöntem olarak görürler.

Ruby’nin Görselliği
Her ne kadar Ruby sınırlı sayıda noktalama işareti ve İngilizce anahtar kelimeler kullansa da, bazı noktalama işaretleri Ruby’yi dekore etmek için kullanılır. Ruby’de değişken tanımlamaları yoktur. Değişkenlerin faaliyet alanlarını belirlemek için basit isimlendirme gelenekleri kullanılır.

• var yerel bir değişken olabilir
• @var bir örnek değişkenidir.
• $var bir evrensel değişkendir.

Bu işaretlendirmeler sayesinde programcı her değişkenin rolünü kolayca görebilmektedir. Aynı zamanda her örnek değişken için self. kullanma külfetini ortadan kaldırmıştır.

Temel İşlevlerin Ötesinde
Ruby çok çeşitli özelliklere sahiptir, aşağıda bir kaçından bahsedilmiştir:

• Ruby, hataları işlemeyi kolaylaştırmak amacıyla Java veya Python gibi istisna işleme özelliklerine sahiptir.
• Ruby tüm nesneleri için gerçek bir mark&sweep çöp toplayıcısı sunar. Eklenti kütüphanelerinde referans sayaçlarına gerek yok, Matz’ın dediği gibi: “Bu sizin sağlığınız için iyidir.”
• C’den Ruby çağıran şık API’ı sayesinde Ruby’de C eklentileri yazmak Perl ya da Python’kinden daha kolaydır. Bu API aynı zamanda yazılımlara betik dili olarak Ruby’yi gömmek için gereken çağrıları da içerir. Ayrıca SWIG arayüzü de alternatif olarak sunulmaktadır.
• İşletim sistemi izin verdiği sürece harici dinamik kütüphaneler yükleyebilirsiniz.
• Ruby işletim sisteminden bağımsız iş parçacığı özelliği sunar.Yani işletim sisteminin desteklemesine bakmaksızın, MS-DOS üzerinde olsanız bile çoklu iş parçacıkları kullanabilirsiniz!
• Ruby yüksek taşınabilirliğe sahiptir. GNU/Linux üzerinde geliştirilmiş olsa dahi, UNIX’in bir çok çeşidi, macOS, Windows, DOS, BeOS, OS/2, vb. üzerinde çalışmaktadır.

Ruby’nin Diğer Gerçeklemeleri
Ruby, bir dil olarak, birkaç farklı gerçeklemeye sahiptir. Bu sayfa, toplulukta sıklıkla MRI (“Matz’s Ruby Interpreter”) ya da CRuby (C’de yazıldığından dolayı) olarak bilinen başvuru gerçeklemesini tartışmaktadır, ancak başkaları da vardır. Bunlar belirli durumlarda kullanışlıdır, diğer dil ya da ortamlara fazladan bütünleşim sağlarlar, ya da MRI’ın sahip olmadığı özel özelliklere sahiptirler.

İşte bunların bir listesi:

• JRuby, JVM’in (Java Virtual Machine) üstünde çalışan Ruby’dir, JVM’in eniyileyen JIT derleyicisi, çöp toplayıcısı, eşzamanlı thread’leri, araç ekosistemi, ve muazzam sayıdaki kütüphanelerinden faydalanır.
• Rubinius, ‘Ruby’da yazılmış Ruby’dir’. LLVM’in üstüne inşa edilmiştir ve ayrıca diğer dillerin üstüne inşa edebilecekleri şık bir sanal makine de sunar.
• TruffleRuby, GraalVM’in üstünde çalışan yüksek performanslı bir Ruby gerçeklemesidir.
• mruby, bir uygulamaya bağlanıp gömülebilen hafif bir Ruby gerçeklemesidir. Geliştirilmesine Ruby’nin yaratıcısı Yukihiro “Matz” Matsumoto tarafından önderlik edilmektedir.
• IronRuby, “.NET Web Çatısı’yla sıkı sıkıya bağlı” bir gerçeklemedir.
• MagLev, “bütünleşik nesne sürekliliği ve dağıtılmış paylaşılan önbellekli hızlı, kararlı bir Ruby gerçeklemesidir”.
• Cardinal, Parrot Sanal Makinesi için bir Ruby derleyicisidir”